ورود جسم خارجی در بینی ، به ویژه در کودکان ، یک وضعیت شایع در اورژانس های پزشکی است که ممکن است باعث ناراحتی ، عفونت یا حتی انسداد راه های تنفسی شود. بیشتر بیماران بدون علامت هستند ، اما مواردی مانند باتری های دکمه ای و آهنرباهای دیسکی می توانند آسیب های شدید به مخاط بینی وارد کنند و نیاز به خروج فوری دارند. این وضعیت معمولاً در سنین پایین (بین ۲ تا ۵ سال) رخ می دهد ، زمانی که کودک از روی کنجکاوی اجسام مختلف را وارد بینی خود می کند. با این حال ، این مشکل ممکن است در بزرگسالان با مشکلات روانی یا در حوادث نیز دیده شود. در این مقاله ، جراح خوب بینی در تهران به بررسی کامل تر گیر کردن جسم خارجی در بینی ، علائم و روش های خارج کردن آن می پردازد.
معاینه بالینی جسم خارجی در بینی
در اغلب موارد ، در معاینه رینوسکوپی قدامی ، اجسام کوچک در کف گذرگاه بینی (زیر توربین پایینی) یا جلوی توربین میانی دیده می شوند. در مواردی که جسم در خلف حفره بینی قرار دارد ، آندوسکوپی سخت یا فیبراپتیک ضروری است. در صورت نیاز ، خصوصاً در مورد اجسام غیر قابل مشاهده ، انجام رادیوگرافی یا CT Scan تجویز می شود.
علائم جسم خارجی در بینی کودک
علائم بسته به نوع جسم و مدت زمان باقی ماندن آن متفاوت است. طبق گفته دکتر ابراهیم رزم پا ، بهترین جراح بینی تهران ، شایع ترین علائم بالینی وجود اجسام خارجی داخل بینی عبارتند از :
- گرفتگی یک طرفه بینی
- ترشح بدبوی یک طرفه
- اپیستاکسی
- خونریزی بینی
- عطسه یا سرفه
- درد یا ناراحتی در بینی و صورت
- تنفس با دهان
- تغییر صدا
- در موارد مزمن : عفونت سینوس یا گوش میانی
در موارد مشکوک به وجود باتری دیسکی یا آهنرباهای قوی ، رادیوگرافی ساده کمک کننده است.
اگر چیزی در بینی کودک گیر کرد چه کنیم ؟
اگر جسم خارجی در بینی کودک گیر کرد ، باید با دقت و آرامش عمل کنید و اقدامات ساده و مهم زیر را فراموش نکنید :
| اقدامات | توضیحات |
| حفظ آرامش | آرامش خود و کودک را حفظ کنید و از هر گونه اقدام شتاب زده و خطرناک بپرهیزید. |
| نگاه کردن داخل بینی | به آرامی داخل بینی را با استفاده از نور چراغ قوه نگاه کنید. اگر جسم قابل دید و قابل دسترس است ، با احتیاط می توانید آن را خارج کنید. |
| دمیدن مادرانه (Mother’s Kiss) | از “دمیدن مادرانه” استفاده کنید ؛ به این صورت که دهان خود را روی دهان کودک بگذارید (مثل فوت کردن بادکنک). سپس یکی از سوراخ های بینی که سالم است را ببندید و به آرامی در دهان کودک فوت کنید. در بیشتر موارد ، جسم خارجی در بینی با فشار هوا از بینی بیرون می پرد. |
| استفاده از پنس | اگر جسم نرم باشد و به وضوح دیده شود و در نزدیکی سوراخ بینی باشد ، با پنس تمیز و کوچک به آرامی آن را خارج کنید. |
هشدار : اگر کودک تکان می خورد یا جسم گیر کرده است ، تلاش بیشتر نکنید تا جسم عقب تر نرود.
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد ؟
در موارد زیر ، تلاش خودسرانه نکنید و هر چه سریع تر کودک را به اورژانس منتقل کنید :
- اگر کودک به سختی نفس می کشد.
- اگر جسم خارجی در بینی باتری ، آهن ربا یا جسم تیز است.
- اگر بینی کودک خونریزی دارد.
- اگر ترشحات چرکی یا بدبو از بینی خارج می شود
- اگر تب یا بی قراری مشاهده می شود.
- اگر جسم خارجی در بینی با روش های ساده خارج نشد.
با رفتن جسم خارجی در بینی کودک چه کارهایی نباید انجام داد ؟
در چنین شرایطی باید مراقب باشید که اجسام خارجی داخل بینی را کورکورانه در نیاورید ، چون ممکن است آن را بیشتر به داخل فشار دهید. به یاد داشته باشید که از گوش پاک کن یا انگشت برای بیرون آوردن جسم استفاده نکنید. همچنین ، کودک را وادار به فین کردن نکنید ، مخصوصاً اگر سنش پایین است و بلد نیست.
روش های خارج کردن جسم خارجی در بینی
| روش های درمان | توضیحات |
| تکنیک های فشار مثبت (اولویت اول در موارد غیر پیچیده) |
“بوسه والدین” (Parent’s Kiss) : والدین سوراخ سالم بینی را می بندند و با یک بازدم ناگهانی از طریق دهان ، جسم را بیرون می اندازند. میزان موفقیت این روش در مطالعات پیشین نزدیک به ۶۰ درصد بوده است. این روش ها برای کودکان بالای ۳ سال و اجسام نرم یا صاف که مجرای بینی را به طور کامل مسدود کرده‌اند ، توصیه می شوند. |
| استفاده از ابزارهای استخراج (Instrumentation) |
در مواردی که روش‌های فشار مثبت ناکام بمانند یا جسم خارجی در بینی کاملاً غیر مسدود کننده باشد ، از ابزارهای زیر استفاده می شود. این روش ها نیاز به بی حسی موضعی با لیدوکائین و فنیل افرین یا اکسی متازولین برای کاهش خونریزی دارند و عبارتند از :
|
| اندوسکوپی بینی | این روش در موارد مزمن و هنگامی که جسم خارجی در بینی عمقی است ، به کار می رود. |
| درمان با بیهوشی | اگر کودک همکاری نکند یا اجسام خارجی داخل بینی در جای خطرناکی باشند ، نیاز به بیهوشی عمومی است. |
موارد خاص و اجسام خطرناک
هنگامی که جسم خارجی در بینی موارد خاصی مانند باتری های دکمه ای و آهنرباهای قوی باشد ، نیاز به اقدام اورژانسی است. در این شرایط ، برای خروج اجسام خارجی داخل بینی ، بیهوشی یا آرام بخش در کودکان نا آرام توصیه می شود.
باتری های دیسکی
باتری به دلیل ایجاد جریان الکتریکی قوی سبب آسیب بافت های اطراف می شود. در صورتی که قطب منفی باتری به سمت پل بینی باشد ، به دلیل تولید یون هیدروکسید و نکروز قلیایی ، در کمتر از ۴ ساعت منجر به سوراخ شدن تیغه بینی می شود. بنابراین لازم است تا اقدام فوری جهت خارج کردن جسم خارجی در بینی صورت بگیرد و خروج اضطراری باتری با ابزار مناسب انجام شود. در صورت گیر افتادن باید به متخصص ENT رجوع شود.
آهنرباهای دیسکی
اگر دو آهنربا در دو طرف تیغه بینی گیر کنند ، باعث نکروز ایسکمیک تیغه بینی در طی چند هفته می شوند. در این صورت ، خروج با پنس هموستات یا آهنربای قوی پزشکی لازم است. عوارض احتمالی وجود این نوع جسم خارجی در بینی شامل اپیستاکسی جزئی به دلیل تحریک مکانیکی ، عفونت های ثانویه و سینوزیت ، سوراخ شدن تیغه بینی در باتری های دیسکی و انسداد مزمن و تشکیل “رینولیت” می شود.
